Het innovatiefonds

Niet alleen het UZA, ook de medewerkers dragen een sterke cultuur van investeren in innovatie uit. Een belangrijk deel van het surplus op de eenpersoonskamers wordt geherinvesteerd via het Innovatiefonds. Waar het Innovatiefonds van het UZA voordien zeer gericht was op investeringen in cardiologische ingrepen, groeide het in 2015 verder uit tot een instrument waarmee geïnvesteerd wordt in een ruim aanbod van therapieën en innovatieve technieken voor patiënten die nog niet terugbetaald worden zoals de trombectomie bij patiënten met een beroerte.

State-of-the-art biobank

Binnen het UZA werd een state-of-the-art infrastructuur voor opslag van menselijk lichaamsmateriaal zoals bloed en weefsel uitgebouwd. Deze biobank bezit een opslagcapaciteit van 25.000 liter. Talrijke collecties van patiëntenmateriaal en bijhorende klinische gegevens zijn nu gecentraliseerd en beschikbaar voor grensverleggend wetenschappelijk onderzoek. Dit laat toe om onderzoek uit te voeren dat gegevens ‘vertaalt’ vanuit de proefbuis naar de patiënt of omgekeerd. Het doel is translationeel biomedisch onderzoek naar innovatieve diagnostica en geneesmiddelen bij onder meer kanker, hepatitis, suikerziekte en hart- en vaataandoeningen te ondersteunen. Het is een belangrijke stap naar de gepersonaliseerde geneeskunde, zowel wat betreft het stellen van de diagnose, de soort behandeling die een patiënt nodig heeft, als bij het nagaan of de behandeling aanslaat bij die patiënt. De geautomatiseerde installatie die toelaat stalen op hoog kwalitatief niveau in te vriezen in vloeibare stikstof, is uniek in België en voldoet aan de hoogste kwaliteitsvereisten. In de nabije toekomst wordt de biobank geïntegreerd met alle initiatieven rond cel- en weefseltherapie.

Veelbelovend onderzoek naar aderverkalking bij obese kinderen

Obese kinderen krijgen al op jonge leeftijd slagaderverkaling door het disfunctioneren van de cellen aan de binnenkant van de bloedvaten. Dr. Luc Bruyndonckx onderzocht of en hoe de functie van deze cellen verbeterd kan worden. Zijn bevindingen werden gepubliceerd in het toonaangevend tijdschrift Pediatrics.

Het endotheel is het weefsel waarmee de bloedvaten binnenin bekleed zijn. Het disfunctioneren van de endotheelcellen is de eerste stap in de ontwikkeling van aderverkalking.

Uit de studie bleek dat obesitas bij kinderen de microvasculaire endotheelfunctie effectief beschadigt én dat een langdurige combinatiebehandeling (10 maanden) van dieet en fysieke training de endotheelfunctie weer kan herstellen.

 

Succesvolle pilootstudie rond alternatief voor statines

Professor Nina Hermans deed een pilootstudie bij 50 patiënten met het metabolisch syndroom, een chronisch stofwisselingsprobleem dat voorkomt bij 25 tot 33% van de bevolking. Statines zijn een mogelijke behandeling. Uit de studie blijkt nu dat een combinatie van rode gist rijst en olijfextract een waardig alternatief voor de statines bieden. Het onderzoek toonde aan dat onder meer de cholesterolwaarden en de vetwaarden in het bloed spectaculair daalden, net als de bloeddruk van de personen uit de testgroep.

UZA springt op hypoxiekar

Op de afdeling radiologie loopt een researchlijn rond hypoxie waarbij er uitsluitend preklinisch werk gedaan wordt op muizen. Bedoeling is om de techniek later ook bij patiënten in te zetten, maar de vrij dure PET-tracers worden niet terugbetaald in België. Voor een eventuele terugbetaling moet de meerwaarde nog duidelijker worden aangetoond in (pre)klinisch onderzoek. Patiënten krijgen dus voorlopig enkel toegang tot deze techniek via klinische studies.

CCRG krijgt vergunning voor innovatieve cel- en weefseltechnieken

Het Centrum voor Celtherapie en Regeneratieve Geneeskunde (CCRG) kreeg als eerste en enige ziekenhuisafdeling in België een vergunning van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) voor het zelf aanmaken van innovatieve immuuntherapie. Het CCRG maakt specifieke stamcellen – dendritische en limbale cellen – aan die ingezet worden voor de behandeling van bepaalde types van kanker of bij het herstellen van beschadigd hoornvlies. Deze vergunning plaatst het UZA eerst op vlak van wetenschappelijk vernieuwende cel- en weefseltherapie in Europa.

• Dendritische cellen worden ingezet voor de behandeling van bepaalde kankers. Het zijn lichaamseigen cellen die in het labo gemanipuleerd worden. Ze zorgen ervoor dat het eigen afweersysteem van de patiënt de tumorcellen aanvalt.

• Limbale stamcellen worden ingezet voor patiënten met een ondoorzichtig hoornvlies. Een stukje gezond oogweefsel met limbale stamcellen van 1mm diameter wordt in het laboratorium 2 weken lang opgekweekt tot een vliesje van 15 mm, dat het beschadigde hoornvlies kan vervangen.

UZA herneemt longtransplantaties

Een longtransplantatie is een zware en riskante behandeling. De ingreep gebeurt uitsluitend bij patiënten wiens levenskwaliteit erg slecht is, én als alle andere behandelingsmogelijkheden zijn uitgeput. De overlevingskans bedraagt 60 tot 70 % na 10 jaar. De resultaten zijn er de afgelopen jaren op vooruit gegaan: er is een betere screening van wie baat heeft bij een transplantatie en de afweeronderdrukkende medicatie is effixiënter. Omdat er weinig goede donorlongen zijn, wil het UZA starten met de ‘ex vivo perfusie’: zo worden verwijderde donorlongen machinaal bevloeid en beademd. Dit verbetert de kwaliteit van de longen aanzienlijk.

UZA verwijdert rectumtumoren via innovatieve techniek

Jaarlijks worden in België 8.500 tot 9.000 nieuwe gevallen van dikkedarmkanker vastgesteld. Dr. Niels Komen en dr. Sylvie Van den Broeck  bieden nu in het UZA een innovatieve techniek aan om rectumtumoren te verwijderen: de Transanale Totale Mesorectale Excisie (TaTME). De endeldarm met de tumor, en het rondliggend vet met de lymfeklieren wordt door deze techniek via de anus verwijderd. Zo kan de chirurg de moeilijk bereikbare delen van de endeldarm makkelijker vrijmaken van de omliggende organen en weefsels zonder de zenuwen te beschadigen. Dat kan immers tot problemen met de ontlasting of de seksuele functies leiden. Met deze techniek is het ook niet nodig om de endeldarm door te nemen met een stapler, waardoor het risico op darmlekkage na de operatie verlaagt.

Primeur: blaasverwijdering via robotchirurgie

In december 2015 verwijderde dr. Karen Fransis in het UZA voor het eerst een blaas via robotchirurgie: in plaats van de buik open te maken, worden er slechts enkele sneetjes van 8 mm gemaakt voor het robotinstrumentarium. Dit heeft voor de patiënt heel wat voordelen: een sneller herstel, minder pijn en minder bloedverlies.

De techniek biedt vermoedelijk ook betere resultaten bij het voorkomen van urineverlies en impotentie. Het UZA is het eerste ziekenhuis in Antwerpen dat deze vorm van blaasverwijdering toepast en het 4de in België. Om de techniek te leren, volgde dr. Fransis een intensieve training aan het Karolinska Instituut in Stockholm.

Betere cijfers dankzij overkoepelende studie zwangerschapsdiabetes

Uit een overkoepelende studie van 7 ziekenhuizen, waaronder het UZA, blijkt dat 13% van de zwangere vrouwen diabetes ontwikkelt tijdens de zwangerschap. Dit percentage is hoger dan oorspronkelijk gedacht. Zowel voor moeder als kind is het belangrijk zwangerschapsdiabetes tijdig op te sporen en te behandelen. Hoge bloedsuikers verhogen namelijk het risico op verwikkelingen. Tot nu toe organiseerden de ziekenhuizen de screening op hun eigen manier. Dankzij de overkoepelende studie zijn de cijfers veel betrouwbaarder.